Het zal u waarschijnlijk niet verrassen dat ik niet zo'n fan ben van Donald Trump. Wat mij wel opvalt is dat hij iets doet waar we als liberalen een voorbeeld aan kunnen nemen: hij komt zonder omhalen op voor hetgeen hij belangrijk vindt. Mijn probleem is dat hij opkomt voor iets wat ver van mij afstaat.
Het wereldbeeld van Trump is niet de mijne.
Juist door zo fel van leer te trekken tegen verschillende typisch liberale beginselen (mensenrechten, onafhankelijke rechters en persvrijheid om maar 3 heel duidelijke voorbeelden te noemen) maakt hij duidelijk dat dit soort verworvenheden niet vanzelfsprekend zijn. Zelfs niet in de Westerse wereld; zelfs niet in de Verenigde Staten van Amerika!
Trump is daarmee het topje van een steeds sterker groeiende ijsberg met een mix van conservatisme, religiositeit en pragmatisme. Steunend op de boze blanke man (en ik neem aan: ook op de volgzame blanke vrouw) streeft hij naar een klein wereldbeeld. Het is wereldbeeld dat zijn achterban begrijpt; het is ook het wereldbeeld waarin mensen menen dat het 'goede' als vanzelf tot haar recht zal komen.
Het 'goede' komt niet vanzelf. Juist niet.
Je kunt niet alles leren uit de geschiedenis, maar als één ding duidelijk mag zijn dan is het dat het 'goede' nooit vanzelf bovenkomt. Zowel de geschiedenis als onze huidige tijd laat helder zien dat het enige dat vanzelf bovenkomt het recht van de sterkste is. Of het recht van de leperds. Of het recht van de brutaalste. Het recht van de 'goede' komt alleen boven door de macht van de sterkste te beperken en grondrechten voor iedereen vast te leggen. Het recht van de 'goede' komt ook alleen boven door de sterkste (uiteindelijk is dit een overheid) ondergeschikt te maken aan de zwakste (uiteindelijk is dat het individu).
Juist door het recht in handen te geven van alle burgers bij elkaar en de overheid op te dragen om dit recht te waarborgen zorg je ervoor dat het 'goede' komt én blijft. Juist door de overheid maximaal sterk te maken (en dat is precies wat Trump doet) ontstaat een samenleving waarin hele groepen buiten worden gesloten van de kans om zich te ontwikkelen. Ook ontstaat er een samenleving waarin bepaalde groepen naar boven komen; niet door intrinsieke kwaliteiten, maar door het juiste kamp te kiezen. Het is een samenleving waarin de goede normen worden vervangen door de goede relaties.
Liberalisme first.
Wat we in het westen nodig hebben is een liberale Trump; een leider, die rigoureus gehakt maakt van allerhande afspraken waarbij het liberalisme verwatert. Zo is er een belangrijk verschil tussen vrijheid van religie en een openbaar leven waarin religieuze wetten worden ingevlochten. Er is ook een belangrijk verschil tussen vrijheid van meningsuiting en het innemen van standpunten op een wijze dat een tegengeluid wordt gezien als demonisering, discriminatie of anderszins politiek incorrect gedrag. Ten derde is er een belangrijk verschil tussen onafhankelijke rechtspraak en een rechtssysteem waarin de benoeming van rechters afhankelijk is van de politieke kleur van de overheid (of het nou in Turkije, Polen of de VS plaatsvindt).
Naast de verwatering van onze liberale samenleving wordt het liberalisme ook (steeds meer) in frames en hypes geridiculiseerd door niet-liberalen en we hebben hier geen of onvoldoende verweer tegen. Veel mensen stemmen niet op de VVD, omdat de beeldvorming dit belemmerd. Juist de wens van liberalen om andere te respecteren en de sterke punten van eenieders betoog te zoeken, maakt haar zwak in een wereld waarin de ander zich steeds meer terugtrekt op een eilandje van het eigen gelijk.
Laten we deze eilandjes weer openbreken en het liberalisme weer ongefilterd de ruimte geven.
Peter Lamberts
Voorzitter VVD Barneveld