In de Nederlandse democratie is sprake van een duaal systeem: het college bestuurt de gemeente en de gemeenteraad controleert. Nu is het natuurlijk niet zo dat de gemeenteraadsfracties hun eigen college de hele dag door het vuur aan de schenen leggen, maar ieder heeft haar eigen rol. Tot eind 27 mei jl. Toen stuurde het college een “midterm review coalitieakkoord 2022-2026” aan de gemeenteraad. In dit stuk vertelde het college aan de gemeenteraad hoe het college het de afgelopen 2 jaar gedaan had. De conclusie: het college was de grootste zegen sinds het begin van de democratie.
Wij van WC-eend…
Een politicus, die zijn/haar belofte nakomt is zeldzaam en in die zin is deze midterm review een zeldzaamheid. Zoals in de inleiding staat had het college immers in haar college-akkoord aangekondigd dat deze midterm-review er zou komen en belofte maakt schuld.
Een politicus, die kritisch in de spiegel kijkt is een zeldzaamheid en in die zin voldoet deze midterm review niet. Hoe geweldig vindt het college zichzelf! Als ze niet oppassen dan riskeren ze een paar gekneusde ribben van het zichzelf op de borst slaan. Als ik het zo lees dan begrijp ik wel dat ze vooraf hun belofte voor deze review hebben gedaan: dit soort beloftes wil je wel nakomen. Alleen jammer dat ze ons belastinggeld hiervoor gebruiken; ik ken veel betere doelen.
Wat is nu eigenlijk aan de hand? Het huidige college gooit heel slim verschillende werkelijkheden door elkaar heen op een manier dat het heel lastig is om aan te wijzen waar nu het belang van de burger zit en waar de burger een rad voor ogen gedraaid krijgt. Laten we eens 4 politieke trucs in deze midterm review nader bekijken.
Truc 1: een sigaar uit andermans doos
We worden – in dit stuk, maar ook in andere berichten – overspoeld met de jubel over de woningbouw. Het is het college gelukt om in 2023 607 woningen op te leveren; dit is de doelstelling, die de jaren daarvoor en dit jaar niet gehaald worden en mogelijk volgend jaar ook niet gehaald zal worden.
@ Barneveldse VVD
Naar buiten toe staat dit geweldig voor wethouder Wijnne van de SGP, maar ze hadden ook heel bescheiden kunnen melden dat ze per saldo nog 600 woningen achterlopen op hun eigen doelstelling. Wellicht belangrijker – en bekend bij de insider – is het het gaat om een sigaar uit de doos van een vorig college. Het opleveren van een woning is namelijk het resultaat van een langjarig traject.
Het is daarom veel belangrijker om te kijken naar de initiatieven om te zorgen dat volgende colleges ook mooie cijfers met de oplevering van nieuwe woningen kunnen tonen. Als je hiernaar kijkt dan valt vooral op dat het college wel concretere plannen heeft tot 2027 (zie hiervoor de laatste voortgangsrapportage van 9 maart jl.), maar voor de korte en middellange termijn daarna niet. Waar blijft het initiatief tot een nieuwe grotere nieuwbouwlocatie zoals ooit De Burght, Veller en Bloemendal? Als het college daar mee aan de slag gaat, kunnen volgende colleges daar ook van profiteren. Regeren is vooruitkijken. Of wil het college afwachten tot er vanuit een hogere overheid een grootschaligere nieuwbouwlocatie wordt aangewezen?
Truc 2: de goocheltruc met de financiën
Eén van de doelstellingen van dit college in het college-akkoord was de ambitie om voorzichtig om te gaan met de financiën van de burger (een “robuust en degelijk financieel beleid”). Ik ben dus op zoek gegaan naar de onvoldoende in de midterm review, die Barneveld van de provincie Gelderland (voor de specialisten: de BDO) heeft gekregen voor het financiële beleid (al vele jaren op rij) of de voorziene verhoging van de OZB met flink wat meer dan de 2 pilsjes per persoon. Deze kritische noot ontbreekt in de midterm review. Uiteraard?
Ik ben ook op zoek gegaan in de midterm review naar de zorgen vanwege het feit dat op de gemeentepagina’s van de Barneveldse Krant was aangegeven dat 10% van de voorziene uitgaven (€ 21,1 miljoen van de voorzien € 210,9 miljoen) niet was uitgegeven. Dit betekent simpelweg dat 10% van alle plannen niet is uitgevoerd. Daar staat tegenover dat de “midterm review” een bijlage bevat van 4 pagina’s met in totaal 75 onderwerpen, die al zijn uitgevoerd of in uitvoering zijn. Dat klinkt zo onlogisch, dat ik er vanzelf achterdochtig van wordt.
Truc 3: iedereen houdt van bomen
De kern van deze truc is het volgende: je pakt een onderwerp op waar iedereen voor is (behoud van bomen) en vervolgens ga je iemand in dienst nemen, die je vertelt dat alle bomen ziek zijn, slechte leefomgeving voor wortelgestel hebben of om een andere reden echt gekapt moeten worden. Dat is wetenschappelijk vastgesteld dus kap je alle grote bomen en zet je er kleine bomen voor terug. Vervolgens maak je voor € 100.000,- een plan waarin is uitgewerkt hoe Barneveld over 50 jaar weer heel groen is.
In haar oppositietijd had raadslid Pluimers forse kritiek op de kap van een groot perceel bij het Schaffelaarsebos. Deze kap was uitgewerkt door deskundigen, maar het waren blijkbaar niet de goede deskundigen. Daarna heeft ze op de bres gestaan voor een doodzieke boom bij de Bethelkerk. Iedereen kon zien dat deze boom ziek was, maar het was niet wetenschappelijk vastgesteld dus moest de boom koste wat kost bewaard blijven. Nu is deze wetenschappelijke onderbouwing er wel en is de kaalslag overal zichtbaar. Leg mij dan maar eens uit waar ik de mist in ga.
Truc 4: eigenlijk is het college heel deemoedig en voorzichtig
De ultieme truc is dat het stuk vol staat met deemoedigheid. Naast teksten als “We hebben geconstateerd dat het overgrote deel hiervan in uitvoering is, waarvan een behoorlijk deel al is gerealiseerd”, “Het overgrote deel van de bij de thema’s genoemde activiteiten zijn in gang gezet en lopen volgens plan” of “De uitvoering van het coalitieakkoord is stevig verankerd”. zie je ook teksten als “Een beperkt aantal zaken is in voorbereiding of zal op andere wijze plaatsvinden”, “Het is goed daarbij op te merken dat veel activiteiten een meerjarig uitvoeringskarakter hebben. Bij realisatie kan het dan ook gaan om behaalde tussenresultaten” of “Bij de start realiseerden wij ons dat de omstandigheden turbulent waren” (en dan ben ik nog maar op pagina 3 van 9 – het gaat het hele stuk zo door).
Kortom: het is nergens concreet en na iedere borstklopperij volgt een voorbehoud. Zodra je dus kritiek hebt op de bakken aan eigenwaan kan het college tegenwerpen dat er volop momenten van bescheidenheid benoemd worden. Het is als vechten met een mistbank. Je kunt slaan wat je wilt en alle regendruppels raken, maar de mistbank blijft ontspannen liggen.
Conclusie
Toen ik – lang geleden – naar de brugklas ging had ik een sticker met daarop de tekst: “Praat hier niet over uzelve. Dat doen wij wel als u weer weg bent”. Misschien moet dit college terug naar die brugklas om die les te leren. Aan de slag!
Met liberale groeten,
Peter Lamberts